De heelheid die onder al het gedoe schuilgaat, bereik je niet zozeer met slimme vragen, maar eerder via luisteren met accepterende aandacht. (WJ)
In een zelfbezinnende gespreksgroep is het stellen van vragen cruciaal om de ander te begrijpen, maar er zijn richtlijnen om te voorkomen dat het gesprek de verkeerde kant op gaat. De kracht van een zelfbezinnende dialoog zit in het luisteren, het stellen van verhelderende vragen, en het vermijden van advies of het willen oplossen van de ander zijn of haar problemen.
Welke vragen zijn waardevol?
- Verhelderingsvragen: Deze vragen stel je om het verhaal van de ander beter te begrijpen. Denk aan: “Wil je daar iets meer over vertellen?” of “Wat bedoel je precies?” Ze helpen de verteller om het eigen verhaal duidelijker te verwoorden zonder dat de luisteraar overneemt.
- Voorwaarts levende vragen: Deze nodigen de verteller uit om zelf verder te reflecteren. Voorbeelden zijn: “Wat betekent dit voor jou?”, “Wat houdt je nu het meest bezig?”, of “Welke vraag stel je nu aan jezelf?” Deze vragen helpen de verteller naar de kern van hun eigen proces te gaan, zonder dat de luisteraar zich verliest in oplossingen of interpretaties.
Wat is niet wenselijk?
Het is belangrijk om niet te vervallen in gedragingen als redden, adviseren, overtuigen of verbeteren. We zijn niet bezig met diepgraven of het oplossen van andermans problemen. De nadruk ligt op aandachtig luisteren, zonder dat je een proces probeert te sturen of te forceren. Het gaat niet om het ‘lek boven water krijgen’, maar om de ander de ruimte te geven om zelf tot inzichten te komen.
In een zelfbezinnende gespreksgroep is het cruciaal dat iedereen zijn eigen aanwezigheid kan dragen. Dit betekent dat je zorgt voor je eigen ziel en welzijn, en dat je niet de verantwoordelijkheid voor de ander op je neemt. Wij zijn geen therapeuten of redders, maar luisterende, accepterende aanwezigen.
Enkele spelregels voor vragen:
- De eerste vraag is een verhelderingsvraag, bedoeld om het verhaal te kunnen volgen en te begrijpen.
- De tweede vraag is een samenvattende vraag: “Ik hoor X in jouw verhaal, klopt dat?” Dit helpt de verteller om te zien of ze zich goed uitdrukken en om eventuele misverstanden op te helderen. Op die manier kan de verteller zijn of haar verhaal scherper krijgen.
Wanneer je meer dan twee vragen stelt, glijd je vaak af naar helpen, en dat is niet de bedoeling. Het stellen van vragen moet de verteller ruimte geven om zelf te reflecteren, niet om hem of haar te sturen. Daarom geldt: vragen staat vrij, maar doorvragen is niet nodig. Het is aan de verteller om zelf te beslissen wat er gedeeld wordt en wat niet.
Zelfzorg en de ander niet willen veranderen
Het verlangen om de ander te veranderen is niet behulpzaam. Zoals Byron Katie het zegt: “Wil je dat een ander verandert? Hopeloos!” In plaats van de ander te willen redden, is het de bedoeling dat je je eigen zielzorg doet.
In deze dialoog ligt de nadruk niet op het bereiken van een doel of het eens worden met elkaar, maar op het zich verdiepen in elkaars ervaringen om zo meer inzicht te krijgen in het eigen leven. Het gaat erom je eigen verhalen te spiegelen aan die van een ander, zonder een oordeel of verwachting.
Tot slot: laat je intellectuele en professionele bagage even rusten. Vergelijk het met een willing suspension of disbelief als je op het punt staat te gaan (ver)oordelen. Hiermee geef je jezelf en de ander de ruimte voor echte, onbevangen zelfreflectie.
Persoonlijke notities
We vertellen eerlijke levensverhalen, je kunt zelf bedenken wat je daaronder verstaat. En dat werkt altijd blikverruimend en horizon verbredend. We zijn nieuwsgiering naar elkaars bevindingen op het levenspad, maar je neemt niet een ander onder loep, je neemt jezelf onder de loep. Je bent er open over, voor zover het voor jou op dat moment goed voelt. Kortom: Wat hoor ik, wat beluister ik? Hoe resoneert het bij mij? Hoe relevant is dat voor mij? Wat is mijn ervaring? Hoe beleef ik het? Welke signalen van opdracht en bestemming merk ik op voor mijzelf? Wat doe ik hiermee in het dagelijks leven?
Simpel luisteren en daarin geen oordeel hebben, heeft een heilzame en geruststellende werking.
LET OP: REDDERSREFLEX !!!
"Je vraag aan mij [GL] is ook een vraag aan jezelf. Dus, zelf-bezinnend: Wat klinkt er na bij jou, waar doet het jouw aan denken, wat herken je bij jezelf?"
Hoe kan ik een onwelkome vraag teruggeven aan een nieuwsgierige vragensteller, op een elegante manier? Ank vd Wadden zei het zo: "Daar ben ik nu even niet mee bezig." Wedervraag zou kunnen zijn: "Wat resoneert er bij jou?" Of: "Als mijn verhaal een spiegel is, wat merk je dan op bij jezelf?"
VERHALEN EN VRAGEN
De verhalen doen het werk, meer dan de vragen. Vragen zijn vooral vragen die verteller aan zichzelf stelt, hij mag 'leven met de vragen' (Rilke). De nieuwsgierige vragen van een luisteraar dienen hoogstens om het verhaal te kunnen volgen - de strekking, niet de 'namen en rugnummers'. De zelfbezinnende actie voor de vragensteller is: welke spiegel wordt mij voorgehouden, wat herken ik bij mijzelf, waar doet me in de verste verte aan te denken, wat veert op in mijn diepste diepte? Zo is het verhaal van de een, een spiegel voor de ander.
REFLECTIE IS NIET ANALYSE
Verhalen zijn spiegels. Jij kijkt in zo'n spiegel en wat zie je dan - wie ben jij dan?
Bedoeling: uitgaan van eigen kracht van de gesprekspartners.
KRACHTIGE VRAGEN. Krachtige vragen kijken naar achter maar vooruit. #voorwaartsleven #livingforwardenergy Krachtige vragen wijzen vooruit.